Opinie De Standaard
donderdag 08 december 2005
Een school als opvangcentrum?
Het was weer eens raak, in de krant van eergisteren. ,,Te weinig aandacht voor leerproblemen'', kopte De Standaard . Verontruste ouders klagen over het gebrek aan begrip en aandacht op school voor kinderen met autisme en andere ontwikkelingsproblemen.
De overheid moet nu toch eens eerlijk zeggen wat ze wil. Wil ze van de scholen opvangcentra maken? Maar kunnen die dat wel? En wat met de kwaliteit van het onderwijs? Wat met het recht en de plicht om volwaardig onderwijs te geven en te krijgen?
Uit recente cijfers blijkt dat bijna een derde van de jonge leerkrachten na verloop van een zeer korte tijd afhaakt. Ze zijn niet opgewassen tegen de bevraging van allerlei instanties en van de vaak verwende ouders. Maar geen nood: de minister van Onderwijs heeft een wondermiddel gevonden: oudere leerkrachten met ervaring worden mentor van de jonge, nieuwe leerkrachten.
Alvast enkele tips voor die mentoren, die 'begenadigde' begeleiders.
Steun uw leraren en feliciteer ze regelmatig omdat ze het volhouden. Leer ze weerbaar worden tegen het administratieve monster dat hongerig loert.
Verbied ze naar een volgende bijscholing te gaan als de vorige geen enkel praktisch nut heeft gehad.
Laat ze op voorgedrukte formulieren twintig keer noteren dat alle onderwijsvernieuwingen later met evenveel kracht opnieuw zullen afgevoerd worden en bezweer hen dat de kracht van het onderwijs ligt in de kracht van het individu en niet in de eenheidsworst die men er nu van probeert te maken. Let op kuisheid in hun woordgebruik en duld geen monsters als ,,leergebiedoverschrijdende eindtermen'' of ,,dynamiseren van de leerwinst binnen de beleidsoptie''. Herwaardeer de eretitel van leraar en stuur de coach, begeleider, tutor, entertainer, therapeut naar de plaats waar hij thuishoort.
Kortom, laat uw pupil opnieuw gedreven lesgeven, de deur van zijn klas sluiten en een bordje ophangen ,,Niet storen''. Als hij zijn week overleefd heeft, ga er dan op vrijdagavond samen met de collega's een streekbier mee drinken (dat heet nu teambuilding) en breng hem desnoods veilig thuis.
Roland Dezutter
(De auteur is leraar in Oudenaarde.)
Kan U alstublieft depressief worden?
Directie stuurt leraars verplicht met ziekteverlof.
Het Nieuwsblad d.d. 10 september 2002
Leraars worden ,,verplicht'' ziek.
Als werknemer zal het je niet zo gauw overkomen, maar in het onderwijs kan het dat je directeur je vraagt je ziek te melden. Ook dit jaar kregen enkele honderden leerkrachten het dringende verzoek depressief te worden en thuis te blijven. De gedupeerden verenigen zich nu in een vzw en zijn van plan een ombudsdienst op te richten voor weggepeste leerkrachten.
,,Ik gaf dertig jaar les'', zegt M. uit A. ,,De voorbije drie jaar was ik taaklerares. Ik heb me daarvoor bijgeschoold. Het liefst was ik volgend jaar op 56 jaar met pensioen gegaan, maar ik ben net iets te jong om nog onder die gunstmaatregel te vallen. Ik ben dus enthousiast aan het nieuwe schooljaar begonnen.''
,,Tot de directie me na de eerste schooldag even apart riep. Of ik niet gelijk met ziekteverlof wou gaan. Maar ik mankeer niets. Ik doe aan sport, ik ben fit, ik ben geestelijk gezond. Ik ben nooit één dag ziek geweest. Precies daarom hadden ze mij uitgekozen, zegden ze, want ik kon 33 maanden verlof nemen.''
,,Ze hadden wel een dokter die me tot mijn pensioengerechtigde leeftijd depressief zou verklaren. Sindsdien voel ik me ook depressief. Ik voel dat ik niet meer gewild ben. Ik krijg zelfs een schuldgevoel, want door mijn stugge houding kan een jongere, nieuwe kracht niet aan de slag, zei de directie.''
M. geeft les in een vrije school. Ze is lang niet de enige die ongewild ziek ,,moet ''worden. Leerkrachten krijgen per gepresteerd werkjaar dertig dagen ziekteverlof toegekend. Die dagen mogen ze opsparen. Wie op het eind van zijn carrière totaal opgebrand is of fysiek niet meer voor de klas kan staan, mag dat volledige pakket verlof opnemen met volledig behoud van wedde.
Dit is een sociale maatregel uit het ancien régime, een zogenaamd ,,verworven recht'' dat men wil afbouwen. Maar nu blijkt dat in het Gemeenschapsonderwijs één leerkracht op de tien verplicht wordt ziek te worden. In het vrij onderwijs is die verhouding een op de vijftig.
Minister Frank Vandenbroucke (SP.A) van Sociale Zaken moest in de Kamer toegeven dat tussen 1994 en 1999 maar liefst 3.500 leerkrachten onvrijwillig hun opgespaarde ziektedagen opnamen en zo hun pensioen instapten. Recentere cijfers kon of wilde Sociale Zaken niet geven.
Jongere leerkrachten werken harder
,,Dat scholen druk uitoefenen op personeelsleden om ziekteverlof op te nemen, is sociaal onaanvaardbaar'', zegt Gust Van Dongen, secretaris-generaal van de Christelijke Onderwijs Centrale (COC). ,,Dat klinkt misschien merkwaardig uit de mond van iemand die vorig jaar strijd gevoerd heeft om mensen die dat willen te laten uitstappen op hun vijfenvijftigste.''
,,Wij hebben de minister van Onderwijs gewaarschuwd dat ze zou worden geconfronteerd met een toegenomen aantal depressieve of opgebrande leerkrachten. Maar deze praktijk is onaanvaardbaar.''
Waarom zou een schooldirectie dit soort oneerbare voorstellen doen? ,,Ofwel functioneert de betrokkene inderdaad niet, maar ziet hij of zij dat niet in. Ofwel probeert men op die manier een tekort aan uren in te vullen.'' Hoe werkt dat? ,,Op basis van je aantal leerlingen krijg je een pakket lesuren toebedeeld. Daalt je aantal, dan wordt je pakket kleiner. Dan moet je volgens het reglement de jongste leerkracht bedanken.''
,,Maar vaak wil de directie liever de jongere leerkrachten houden, want die zijn soepeler en ze werken harder. Sociaal zou het op het eerste gezicht zonde zijn dat zo'n jonge actieve kracht moet gaan stempelen.''
,,De drang om dan een oudere leerkracht die op een paar jaar van zijn pensioen is met ziekteverlof te sturen, is groot. Maar juridisch kan dat niet. Als wij als vakbond hier weet van krijgen, gaan we optreden.'' Maar er zijn leerkrachten te kort, luidt het. Waarom ze dan vervroegd bedanken? ,,Ik volg de minister niet als ze zegt dat er een gigantisch tekort dreigt. Maar als je nu als leraar wilt werken, kan je werken. Je hoeft echt niet naar de andere kant van het land te reizen voor een volle uurrooster.''
Kom eens naar mijn kamer Hoe kan je je wapenen tegen zo'n oneerbaar voorstel? ,,Dat is het probleem. Ga je er niet op in, dan word je zot gemaakt. Ze voeren de druk op, op de duur is het niet meer te harden. Dus ga je.''
,,Anderzijds moet de schooldirectie weten dat ze het risico loopt dat de leerkracht teruggestuurd wordt. Maar echte sancties tegen de directie zijn er niet. Tenzij je naar de arbeidsrechtbank stapt en kunt bewijzen dat er ongeoorloofde morele druk werd uitgeoefend. Maar dat is zeer moeilijk.'' Treden de controlegeneesheren wel degelijk op? ,,Dat is veranderd sinds het bewind van de vorige minister van Onderwijs. De Algemene Geneeskundige Dienst (AGD) doet de controle binnen het onderwijs. Aanvankelijk deed de AGD niet veel moeite om misbruiken op te sporen. Dat is nu anders, zeker voor het Gemeenschapsonderwijs. Daar werkt de druk van de Argo-koepel nog.''
,,In het vrij onderwijs is dat veeleer omgekeerd. Die zijn veel zelfstandiger. Daar gaat men eens praten met de directie, je weet wat dat betekent. Maar over het algemeen moet ik toegeven dat de AGD sinds een paar jaar veel strenger optreedt tegen misbruiken.'' Depressie of lage rugpijn kan je toch makkelijk simuleren? ,,Nu moet je een behoorlijk medisch dossier hebben en je wordt regelmatig herkeurd. Ben je beter, dan ga je weer aan de slag.'' Heeft zo'n systeem van opgespaarde ziektedagen nog wel zin? ,,Dit is ingecalculeerd in het beloningspatroon van de ambtenaar. Dat ga je niet zomaar veranderen.'' Iedere leerkracht kent wel iemand in zijn school die met ziekteverlof gestuurd werd en desnoods wordt weggepest. ,,Het gebeurt allemaal in het halfduister: kom eens naar mijn kamer, ik heb je iets te zeggen. De betrokkene heeft er geen belang bij zijn reactie met zijn collega's te delen. Precies daarom kunnen we daar zo moeilijk tegen optreden, want uiteindelijk heeft de directie altijd gelijk.''
,,Natuurlijk ga je lastig doen als je tegen je zin weg moet. Als je lastig bent, krijg je een kwalijke reputatie, een slechte evaluatie, word je nog ongelukkiger, raak je echt depressief. Kortom: als leerkracht verlies je altijd. Direct melden aan de vakbond: dat is het enige wat helpt.''
(Marc van Impe)
'Directies misbruiken macht'
Uitgerangeerde leerkrachten spuwen hun gal.
Het Volk d.d. 13 december 2001.
"Leerkrachten afschilderen als overdreven streng is de nieuwste truc van directies om hen op een schandelijke manier te kunnen uitrangeren". Dat zeggen enkele boze leerkrachten die zelf vele jaren voor hun pensioengerechtigde leeftijd gedwongen afscheid moesten nemen van het onderwijs. Zij pleiten voor een ombudsman en een tijdsbeperking op het directeursmandaat.
Rond de tafel zitten vijf gewezen onderwijzers en regenten die verplicht werden voortijdig met pensioen te gaan. Sommigen hebben hun naam liever nog niet in de krant omdat zij nog niet uitgeprocedeerd zijn. Anderen, zoals A, B en C praten vrijuit over hun negatieve ervaringen.
"Een van de redenen voor het huidige tekort aan leerkrachten is dat te veel jonge gezonde krachten met pensioen worden gestuurd of noodgedwongen de psychiater hebben gevonden om zich medisch ongeschikt te laten verklaren. Het is eenvoudig. Je neemt je ziektedagen op, je kan er dertig per jaar verzamelen. Een psychiater schrijft de ziektebriefjes in. Na twee jaar ga je naar de Administratie Gezondheidsdienst (AGD) die je zo goed als automatisch wegens "medische ongeschiktheid" vroegtijdig met pensioen stuurt. In de periode 1994-'99 zijn op die manier 1.735 leerkrachten uit het vrij onderwijs vertrokken en zomaar eventjes 1.765 uit het gemeenschapsonderwijs, waarin nochtans vijfmaal minder leraren werken. Zijn die dan zoveel ongezonder dan in het vrij onderwijs?"
'Ik was te perfectionistisch'
"Erger is als de directie of haar raad van bestuur dit systeem misbruikt om zich te ontdoen van kritische leerkrachten of personen die plaats moeten ruimen omdat een familielid of kennis van een van de bestuursleden of directeur aan een baantje moet worden geholpen."
B: "Ik werd zwaar onder druk gezet om ziek te worden. En de arts van het AGD was opgedragen iets te vinden bij mij. Je weet dat je niks mankeert, zei die vlakaf. Toch ben ik invalide verklaard en met pensioen gestuurd."
A: "Weigert de geviseerde leerkracht 'ziek' te worden dan probeert men iets te vinden om hem/haar preventief te schorsen. Bij mij gebeurde dat door negatieve verslagen van een inspecteur die onder één hoedje speelde met de directie. De kritiek was zo pietluttig, zo werd mij verweten dat ik niet aangeduide puntjes op de i's in de agenda's niet had verbeterd. Je staat daar volkomen machteloos tegenover. In mijn frustratie had ik toen echt iemand kunnen vermoorden."
Een andere leerkracht werd verweten niet in het schoolteam te passen "omdat hij te perfectionistisch was". "Ik kreeg gewoon te horen van de lokale schoolraad dat men op mij was uitgekeken en dat ik eruit moest".
"Soms speelt men het nog smeriger en betrekt de directie de ouders bij hun liquidatiespelletje. Dan vraagt men hen om brieven te schrijven tegen een bepaalde leerkracht. Ik heb zelfs het bewijs in handen van een schooldirectie die aan alle ouders een brief meegaf met de vraag hun naam en handtekening in te vullen onder een voor getypte verklaring dat zij hun zoon/dochter van school zouden weghalen indien die bepaalde leraar na een schorsing opnieuw in dienst zou treden."
De ontevreden leerkrachten zijn het erover eens dat procederen tegen een schorsing lang aansleept en peperduur is. "Het is een ongelijke strijd want de advocaat van het gemeenschapsonderwijs wordt betaald met gemeenschapsgeld. Dus kiezen de meeste leerkrachten eieren voor hun geld en gaan tegen hun zin met pensioen. Directies hebben te veel macht en vinden altijd wel een reden. Wij pleiten dan ook voor een ombudsman in het onderwijs met meer macht en een beperking van een directeursmandaat tot 5 jaar".
(Geert Neyt)